Aktualności

Struktura życia społecznego z powodu covid-19 nagle zmieniła się, i wciąż wirus coś nam odbiera. W kontrze, wiele działań koncertuje się wokół profilaktyki i leczenia oraz kontroli zniszczeń, które już dosięgły wszystkie regiony naszego kraju, w tym Podlasie. Odczuwanie stresu i niepokoju, w tak niezwykłych i nieprzewidywalnych warunkach jest normalne. W trudnej sytuacji znaleźli się nie tylko seniorzy, osoby w średnim wieku, ale dzieci i młodzież, które nie mogą chodzić do szkoły, czy przedszkola, biegać po podwórku, spotykać z rówieśnikami, uczęszczać na zajęcia dodatkowe, itd. Ograniczony dostęp do zwykłych przestrzeni społecznych, może być uciążliwy bez względu na wiek. Wiele podejmowanych działań koncentruje się na stronie fizycznej, czy ochronie życia i zdrowia, co oczywiście jest priorytetem. Jednak dobrostan psychiczny jest równie ważny i ma ogromne znaczenie, co może oznaczać, że skupienie się na samopoczuciu i zdrowiu psychicznym jest niezbędne i pomocne w przetrwaniu. Nie wiemy jeszcze, co pandemia zrobi ze sferą ludzkich obaw, czyli jak zadziała na sferę emocjonalno-psychologiczną. Pytanie, jak dystans i izolacja społeczna, średnio i długookresowa, wpłynie na funkcjonowanie poszczególnych jednostek i różnych grup społecznych pozostaje otwarte i bez odpowiedzi. Należy założyć, że nadzwyczajna, rozległa sytuacja pandemii stanie się dużym obciążeniem dla wielu dzieci i ich rodzin. Dzieci są całkowicie zależne od dorosłych opiekunów, którzy mogą poważnie traktować ich stany emocjonalne, pytania i wątpliwości oraz udzielać odpowiedzi lub milczeć. Dorośli natomiast, mogą czuć się czasami zbyt przytłoczeni realnie pojawiającymi się problemami i wyzwaniami, zalani informacjami, także tymi nieprawdziwymi, co może osłabiać ich funkcję wspierającą i konfederującą dziecięce lęki i buzujące emocje. Niektórzy natomiast po prostu mogą nie wiedzieć, jak się zachować, i co odpowiedzieć.

            Wychodząc naprzeciw tym potrzebom społecznym i orientując się na rodzinne potrzeby zostało stworzone narzędzie – Poradnik dla rodziców „Alicja w krainie pandemii koronawirusa”, które może być przydatne rodzicom małych i dzieci oraz profesjonalistom (nauczyciele, wychowawcy) i ogółowi społeczeństwa. Dodatkowo zamieszczono główne wytyczne skierowane do szkół i nauczycieli.

Poradnik dla rodziców „Alicja w krainie pandemii koronawirusa”

1. Otwarcie rozmawiaj z dziećmi, i potwierdź zmiany związane z koronawirusem, które widzą wokół siebie. Obrazy – ludzi w kombinezonach i maskach na twarzach, szpitali przepełnionych chorymi, pustych półek w sklepach – mogą być przerażające dla dzieci, więc prawdopodobnie będą szukały bezpiecznej osoby, takiej, której zaufają, i z którą będą mogły porozmawiać o swoich myślach, wyobrażeniach i emocjach. Przygotuj się do takiej rozmowy, lub otwórz ją, nie czekając na ruch dziecka.
2. Bądź prawdomówny, ale przekazywane wiadomości dostosuj do możliwości rozwojowych dziecka. Podawaj faktyczne informacje dobierając treść, ilość i szczegóły do ​​wieku. Unikaj drastycznych opisów, podtrzymuj nadzieję zmniejszając lęki, oraz podkreślaj wysiłki społeczne zmierzające do szybkiego opanowania sytuacji. Na przykład, możesz powiedzieć, że „nie ma jeszcze szczepionki na koronawirusa, ale naukowcy ciężko nad tym pracują”, albo „wiele osób może zachorować, ale dla większości ludzi będzie to przeziębienie lub grypa, i oni wyzdrowieją”.
3. Zapewnij dzieciom przestrzeń na zadawanie pytań i otrzymywanie odpowiedzi. Rzeczą naturalną jest ciekawość wynikająca z obaw związanych z koronawirusem, odpowiadając pomagasz oswoić trudne emocje, poczuć się bezpiecznie. 
4. Stosuj różne formy wypowiedzi, zwłaszcza w przypadku dzieci młodszych rysunki, kreskówki, pozwolą lepiej zrozumieć wyjaśnienie.
5. Nie ukrywaj, jeśli nie umiesz odpowiedzieć na jakieś pytanie, po prostu powiedz „na to pytanie nie mamy jeszcze odpowiedzi”.
6. Dzieci lubią aktywność, plastykę, zabawę, które są bardzo ważnym elementem radzenia sobie z trudnościami i opracowywania rodzących się lęków. Może twoje dziecko ma jakieś wyobrażenie lub pomysł dotyczący koronawirusa, pozwól mu powiedzieć, narysować, czy przedstawić w innej wybranej formie.
7. Udzielaj praktycznych wskazówek dotyczących bezpieczeństwa i chroniących przed zakażeniem koronawirusem. Przypominaj i utrwalaj nawyki zdrowotne swojego dziecka kreatywnie, np. stwórzcie kreskówkę i powieście w łazience, wymyślcie piosenkę śpiewaną przy myciu rąk, taniec „bezpieczaniec”, hasło mobilizujące zasoby typu „bo kto jak nie my”, itp.
8. Nadawaj sens zaleceniom związanym z koronowirusem, przypominaj cel ograniczeń, nie dopuszczaj do zwątpienia, wspieraj dziecko w ich przestrzeganiu, co może normalizować jego stan emocjonalny.
9. Stres i niepokój, w tak niezwykłej i nieprzewidywalnej sytuacji jest normalnym zjawiskiem. Uspokój dziecko i zapewnij, że dorośli robią wszystko, co w ich mocy, aby zagwarantować wszystkim bezpieczeństwo. Utwierdzaj dziecko również w przekonaniu, że ono nie jest temu winne, ponieważ dzieci czasami mogą wierzyć, że są odpowiedzialne za wydarzenia, na które nie mają żadnego wpływu.
10. Pomóż dzieciom być w kontakcie z bliskimi poprzez rozmowy telefoniczne, komunikację online, pisanie listów, także obrazkowych. Dobre relacje i przyjaźnie są ważnym zasobem podnoszącym odporność.
11. Stwórz harmonogram zajęć, a potem mobilizuj dziecko do jego przestrzegania. Posiadanie rutyny i struktury dnia codziennego pomaga dzieciom czuć się bezpiecznie w niepewnych czasach.
12. Ogranicz dostęp do najświeższych wiadomości.
13. Zachęcaj do zabawy i śmiechu, ponieważ mają podstawowe znaczenie dla dobrobytu i rozwoju dzieci w każdym wieku, a także są świetnym sposobem na zmniejszenie stresu u dorosłych.
14. Zwracaj uwagę na oznaki stresu u dziecka i staraj się zaspokoić jego potrzeby emocjonalne w nadchodzących miesiącach.
15. Staraj się radzić sobie z własnymi zmartwieniami nie obciążając dziecka. Twoja niepewność może sprawić, że cała rodzina odczuje niepokój lub zmartwienie, w tym dzieci i zwierzęta domowe. Jeśli, z jakiś powodów dopadnie Cię kryzys, znajdź inne dorosłe osoby, np. przyjaciół, znajomych, członków rodziny, z którymi porozmawiasz o swoich troskach, bądź skorzystaj z technik, które pomogą Ci poczuć się nieco spokojniej, i chociaż chwilowo odprężyć się, takich jak, muzyka, plastyka, relaksacja, prawidłowe oddychanie, lub odwróć swoją uwagę jakimś programem telewizyjnym, zabawnym filmem oglądanym z całą rodziną. 
16.  Szukaj pomocy w profesjonalnych instytucjach pomocowych w swoim środowisku społecznym w poważnych kryzysach. Przedszkola, szkoły powinny wspierać rodziców i opiekunów w rozwiązywaniu problemów ich dzieci, więc proś o pomoc jeśli potrzebujesz.

Wskazówki dla szkół i nauczycieli

1. Planuj kontakt z niektórymi dziećmi wykorzystując różne komunikatory. Niektóre dzieci potrzebują stałej relacji z osobą dorosłą w szkole i będą czerpały korzyści z możliwości bycia w stałym kontakcie z kluczowymi osobami dorosłymi w szkole, pamiętaj o nich.
2. Znajdź czas na rozmowę w każdym tygodniu roku szkolnego. Szczególnie stwórz dzieciom możliwość porozmawiania o swoich myślach i uczuciach przed zakończeniem roku szkolnego, co może pomóc w neutralizowaniu uczuć przygnębienia i smutku.
3. Dobrostan psychiczny w okresie pandemii ma pierwszorzędne znaczenie, co może oznaczać, że skupienie się na samopoczuciu i zdrowiu psychicznym dzieci jest niezbędne.
4. Szkoły powinny wspierać rodziców i opiekunów w rozwiązywaniu problemów ich dzieci.

Bądźcie  bezpieczni

Opracowała dr Beata Boćwińska-Kiluk, psychoterapeuta, psycholog, pedagog

Zakład Twórczej Resocjalizacji, Wydział Nauk o Edukacji, Uniwersytet w Białymstoku